Pola magnetyczne magnetostymulacji generowane w systemie Viofor JPS mają charakter impulsowy o złożonym kształcie impulsów i strukturze sygnałów dających wielowierzchołkowe widmo częstotliwości. Częstotliwości podstawowe przebiegu mieszczą się w przedziale 180–195 Hz, częstotliwości paczek impulsów zawarte są w przedziale 12,5 do 29 Hz, grupy paczek 2,8-7,6 Hz, serie 0,08-0,3 Hz. Indukcje średnie wytwarzanych pól są znacznie niższe od stosowanych w magnetoterapii.
Viofor JPS Clinic, Delux i Classic generuje zmienne pola magnetyczne, które powodują w organiźmie zmiany zbliżone do tych, jakie powstają podczas aktywności fizycznej (wysiłku fizycznego, aktywności ruchowej), czyli wspomagające procesy odnowy biologicznej. Regeneracja zarówno sił witalnych, jak i psychiki jest ściśle związana z ruchem. Równie korzystną rolę odgrywają zmienne pole magnetyczne. Magnetostymulacja wzbudza w organiźmie siły elektromotoryczne tak dobrane, aby zdolne były utrzymywać w nim stan homeostazy, a w przypadku jej zakłócenia przyspieszyć powrót do normy.
Biologiczne działanie zmiennego pola magnetycznego generowanego przez urządzenia Viofor JPS jest następstwem:
- elektrodynamicznego oddziaływania tego pola na prądy jonowe w organiźmie
- magnetomechanicznego oddziaływania pola magnetycznego na cząstki z nieskompensowanymi spinami magnetycznymi
- jonowego rezonansu cyklotronowego kationów i anionów płynów ustrojowych organizmu. Płyny ustrojowe tj. krew, limfa i płyn międzykomórkowy stanowią tzw. przewodniki drugiego rodzaju o jonowym charakterze przewodnictwa elektrycznego.
Istota działania aparatu Viofor JPS System sprowadza się do optymalnego wyboru dwóch różnych sygnałów elektrycznych (tym samym i magnetycznych) oraz ich wzajemnych kombinacji, w celu wykorzystania wspomnianych wcześniej trzech podstawowych mechanizmów absorpcji zmiennego pola magnetycznego przez materię żywych organizmów. Promieniowanie elektromagnetyczne może oddziaływać na organizm w różny sposób. Zależnie od ilości absorbowanej energii pojawia się efekt termiczny i efekty pozatermiczne. Efekty pozatermiczne: bioelektryczny, biochemiczny i bioenergetyczny – ze względu na bardzo niskie wartości indukcji magnetycznej – są w magnetostymulacji najistotniejsze.
- Efekt bioelektryczny powoduje normalizację potencjału błony komórkowej. W przypadkach patologicznych potencjał spada z powodu przenikania przez błonę komórkową do wnętrza komórki jonów dodatnich, np. Na+. Aby ten proces odwrócić, komórka potrzebuje energii, którą może otrzymać z hydrolizy ATP.
- Efekt biochemiczny polega na zwiększeniu aktywności enzymatycznej oraz procesów oksydoredukcyjnych związanych z ATP.
- Efekt bioenergetyczny jest czynnikiem stymulującym odżywianie i wzrost komórek oraz regulującym procesy międzykomórkowe prowadzące do regeneracji organizmu.
Główne efekty magnetostymulacji to działanie
- analgetyczne
- restytucyjne
- przeciwzapalne
- antyspastyczne
- wazodilatacyjne
- angiogenetyczne
- stabilizujące błony komórkowe
- relaksacyjne
Działanie przeciwbólowe odbywa się głównie poprzez wzrost wydzielania endogennych opiatów z grupy ß-endorfin, substancji odpowiadających za podwyższenie progu czucia bólu. Efekt działania przeciwbólowego występuje nie tylko podczas ekspozycji na pole magnetyczne, ale stwierdza się go również po zaprzestaniu ekspozycji. Stanowi to o biologicznej histerezie działania pola magnetycznego. Właśnie taki mechanizm działania przeciwbólowego na wewnętrzny system opioidowy potwierdza blokujący ten efekt antagonista opiatów (Naloxone).
Podstawę efektów regeneracyjnych stanowi głównie intensyfikacja procesów utylizacji tlenu i oddychania tkankowego wskutek wzmożonej dyfuzji oraz wychwytu tlenu przez hemoglobinę i cytochromy. Zwiększony wychwyt tlenu wiąże się z pobudzeniem procesów oddychania tkankowego, syntezy DNA i przyspieszenia cyklu mitotycznego. Dzięki temu pola magnetyczne leczą zmiany troficzne podudzi, przyspieszają gojenie się nisz wrzodowych, poprawiają metabolizm komórek ośrodkowego układu nerwowego, przyspieszają regenerację uszkodzonych nerwów obwodowych.
Bardzo słabe prądy powstające przy oddziaływaniu na substancje piezoelektryczne np. kolagen stymulują czynność komórek kościotwórczych. Sprzyja temu również nasilenie efektów wazodilatacyjnych. Stwierdzono także hamujący wpływ pola magnetycznego na procesy demineralizacyjne kości przy równoczesnym zwiększeniu ich mineralizacji – oceniane przy pomocy densytometrii.
Działanie przeciwzapalne związane jest ze stymulacją tworzenia c-AMP oraz prostaglandyny E. Prostaglandyna wpływa na gromadzenie się c-AMP, co zmniejsza wydzielanie mediatorów zapalenia z neutrofilów, bazofilów, komórek tucznych i limfocytów.
W oddziaływaniu na system nerwowy kapitalną rolę odgrywa wpływ pól magnetycznych na poprawę przewodnictwa międzyneuronalnego i modulację aktywności neuronów oraz na szyszynkowe rytmy dobowe wydzielania melatoniny – „zmiatacza wolnych rodników” odpowiedzialnych m. in. za procesy starzenia.
Poprzez działanie relaksacyjne aparat Viofor JPS System może mieć zastosowania w psychoprofilaktyce. Generowane przez aparat zmienne pola magnetyczne wpływają pozytywnie na wartości amplitud rytmów fal alfa i theta, charakterystycznych dla fizjologicznego stanu relaksacji – mierzalnego obiektywnie, wyrażanego wartością wskaźnika demobilizacji układu autonomicznego. Rezultaty przeprowadzonych badań psychofizycznych, w ramach psychoterapii osób z obniżoną dojrzałością emocjonalną, wskazują na magnetostymulację jako metodę z wyboru dla tych osób, tym bardziej, że należy ona do metod nieinwazyjnych stosowanych zarówno w medycynie jak i psychologii.
Wskazania i przeciwwskazania do magnetostymulacji
Działanie przeciwbólowe
- układ kostno-stawowy:
- zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa i układu kostno-stawowego kończyn górnych i dolnych
- reumatoidalne zapalenie stawów
- zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa
- urazy stawów
- tkanki miękkie:
- reumatyzm pozastawowy tzw. fibromyalgie
- urazy tkanek miękkich
- stany po naruszeniu ciągłości tkanek (w tym pooperacyjne)
- bóle migrenowe
Działanie regeneracyjne
- układ kostny:
- osteoporoza, zwłaszcza pomenopauzalna (dotyczy zarówno profilaktyki jak i leczenia)
- choroba Sudecka
- stany po pęknięciach i złamaniach kości
- stany po operacjach na układzie kostnym
- stany po operacjach, w których dokonano zespoleń elementami metalowymi
- stawy rzekome
- tkanki miękkie:
- stany po urazach z uszkodzeniem i bez uszkodzenia ciągłości skóry
- oparzenia
- odleżyny
Działanie poprawiające krążenie obwodowe
- upośledzenie przepływu miejscowego w kończynach:
- w angiopatii cukrzycowej
- w angiopatii na tle miażdżycowym
- w owrzodzeniach podudzi
- przyspieszenie wchłaniania krwiaków
- zmniejszenie obrzęku limfatycznego
Działanie antyspastyczne
- stany po udarach mózgowych
- schorzenia zwyrodnieniowe układu nerwowego, w których występuje spastyczność
Działanie relaksacyjne
- nerwice
- zaburzenia snu
- profilaktyczne działanie uspokajające, mające na celu przeciwdziałanie stresom dnia codziennego
- stres w powszechnie rozumianym tego słowa znaczeniu, a zwłaszcza po długotrwałym napięciu psychicznym
- zaburzenia koncentracji uwagi
Działanie zmniejszające deficyt i dług tlenowy poprzez wpływ
- na procesy tlenowego oddychania tkankowego
- beztlenowego oddychania tkankowego
Zastosowanie magnetostymulacji w stomatologii
- po zabiegach operacyjnych (24h) np.:
- zapalenie dziąseł
- choroby małych gruczołów ślinowych,
- choroby błony śluzowej jamy ustnej,
- leczenie chorób przyzębia (wspomaganie leczenia przeciwzapalnego, likwidacja bólu, regeneracja tkanek, likwidacja blizn pozabiegowych)
- powikłania po leczeniu endodontycznym
- podrażnienie ozębnej
- zapaleń przyzębia okołowierzchołkowego,
- powikłania leczenia zgorzeli miazgi,
- zapalenie miazgi,
- leczenie biologiczne miazgi,
- leczenie zachowawcze zębów, np.:
- po ekstrakcji zęba, po dłutowaniu, po resekcji wierzchołka korzenia, w implantoterapii
- powikłania po zabiegach chirurgicznych (np. zakażony suchy zębodół)
- powikłania po znieczuleniu, uszkodzenie nerwu
- wspomaganie leczenia ortodontycznego (w trakcie leczenia aparatami stałymi)
- wspomaganie leczenia protetycznego (po założeniu uzupełnień stałych)
Przeciwwskazania do magnetostymulacji
Przeciwwskazania dotyczą zastosowania magnetostymulacji jako metody, a nie aparatu Viofor JPS. Emitowane pola są przeciwwskazaniem do stosowania w chorobie istniejącej – nie są czynnikiem wywołującym chorobę. Wymienione w przeciwwskazaniach choroby mają źródło w innych czynnikach.
Z przeglądu literatury dotyczącej zastosowania pól magnetycznych w medycynie przyjmuje się następujące przeciwwskazania:
- ciąża
- czynna choroba nowotworowa
- czynna gruźlica płuc
- krwawienia z przewodu pokarmowego
- ciężkie infekcje pochodzenia wirusowego, bakteryjnego i grzybiczego
- obecność elektronicznych implantów
- stany po przeszczepach narządów
Ciąża jest stanem, w którym dynamika tworzenia się nowych tkanek jest największa. A priori unika się stosowania w ciąży wszystkiego, co nie jest niezbędne. Do chwili obecnej wpływ pól magnetycznych na płód jest nieznany. W związku z tym, że brak jest danych co do oddziaływań zmiennych pól magnetycznych na płód, należy uznać stosowanie zmiennych pól magnetycznych w ciąży za niewskazane.
Choroba nowotworowa ma do tej pory w większości przypadków niejasną etiologię, a historia naturalna chorób nowotworowych znana jest również tylko w części przypadków. Dane doświadczalne poświęcone oddziaływaniu zmiennych pól magnetycznych na hodowlę komórek nowotworowych i zwierzęta z toczącym się procesem nowotworowym są sprzeczne. Zgodnie z zasadą primum non nocere zastosowanie zmiennych pól magnetycznych w chorobie nowotworowej nie powinno mieć miejsca, mimo, iż wiele danych wskazuje na pozytywny efekt ich działania w tych przypadkach.
Czynna gruźlica płuc jest przeciwwskazaniem do stosowania zmiennych pól magnetycznych, co wynika z ich mechanizmów oddziaływań z tkanką. Wpływ zmiennych pól magnetycznych na utylizację tlenu, jak również przepływ krwi, jest korzystny. Prątki Kocha są oksylubne, toteż zgodnie z wiedzą na temat efektów biologicznych działania zmiennych pól magnetycznych powinno się w przypadku zmian o typie tbc zrezygnować z ich stosowania.
Krwawienia z przewodu pokarmowego należy podzielić na krwawienia masywne - z żylaków przełyku i wrzodów trawiennych oraz na krwawienia występujące przy schorzeniach o typie gastritis. W przypadku intensywnych krwawień leczeniem z wyboru jest interwencja endoskopowa lub chirurgiczna. W przypadku krwawień obserwowanych przy gastritis erosiva oraz gastritis haemorrhagica również wskazana jest ostrożność w stosowaniu pól magnetycznych. W przypadku choroby wrzodowej można wykorzystać działanie relaksacyjne i antyspastyczne zmiennych pól magnetycznych, ale decyzja o ich zastosowaniu w tym schorzeniu powinna być konsultowana z lekarzem, ze względu na częste występowanie zmian o typie gastritis.
Ciężkie infekcje pochodzenia wirusowego, bakteryjnego i grzybiczego są przeciwwskazaniem do stosowania pól magnetycznych. W każdym z tego typu schorzeń należy wdrożyć leczenie przyczynowe środkami przeciwwirusowymi, antybiotykami i lekami przeciwgrzybiczymi.
Elektroniczne implanty stosowane współcześnie w medycynie mają w większości przypadków dobrą ekranizację. Z fizycznego punktu widzenia stosowane w terapii zmienne pola magnetyczne, zwłaszcza w magnetostymulacji, mają niewielką możliwość wpływu na pracę implantów elektronicznych. Zlecający terapię rzadko ma wiedzę o jakości ekranizacji elektronicznego implantu. W przypadku braku tej wiedzy bezpieczniej jest zrezygnować z ekspozycji pacjenta na zmienne pola magnetyczne.
Objawy uboczne, które mogą towarzyszyć magnetostymulacji
W dotychczasowych doniesieniach nie stwierdzono istotnych objawów niepożądanych towarzyszących magnetostymulacji. Przemijająco może wystąpić:
- uczucie mrowienia
- uczucie drętwienia
- uczucie ciepła
- zaburzenia snu, zwłaszcza u osób starszych
- rozdrażnienie
- zaburzenia koncentracji
- przejściowe nasilenie bólu
Uczucie mrowienia, drętwienia i ciepła może występować zwłaszcza w pierwszych trzech, czterech dniach ekspozycji. Dotyczy to zwłaszcza pourazowych obszarów układu kostno-stawowego. Zaburzenia snu spotykane są zaledwie u ok. 3% starszych pacjentów. Można je łatwo zniwelować obniżając intensywność (I).
Rozdrażnienie i/lub zaburzenia koncentracji dotyczy zwłaszcza kobiet w okresie menopauzalnym oraz osób o zwiększonym napięciu układu neurowegetatywnego. Powyższe objawy obserwuje się zwłaszcza w pierwszych dniach po ekspozycji. Częstość ich występowania można zmniejszyć poprzez zastosowanie narastających wartości intensywności oraz poinformowanie pacjentów o możliwości ich wystąpienia. Objawy te dotyczą ok. 4% kobiet i 1% mężczyzn.
Przejściowe nasilenie bólu zdarza się zwykle w pierwszym okresie ekspozycji i dotyczy osób ze znacznymi zmianami zwyrodnieniowymi układu kostno-stawowego.