Tarczyca to gruczoł, który ma wpływ na każdą komórkę naszego ciała. Jest on więc niezmiernie ważny, ale bardzo często nie jesteśmy tego świadomi. Poniżej kilka istotnych informacji na temat tego gruczołu.

  • Standardowo waży od 15 do 30 g.
  • Może zmieniać się w trakcie ciąży oraz w czasie trwania cyklu menstruacyjnego.
  • Tkanka tarczycy jest silnie unaczyniona.
  • Prze 1 g tkanki w ciągu minuty może przepłynąć ok. 5 litrów krwi.
  • Produkuje następujące hormony : trójjodotyronina (T3), wolna trójjodotyronina( fT3), tyroksyna (T4), wolna tyroksyna( fT), kalcytonina (wpływa na metabolizm i gospodarkę wapniowo-fosforową organizmu).
  • Hormony produkowane przez tarczycę rozprowadza sieć naczyń krwionośnych i chłonnych.
  • Tarczyca spełnia kluczowa rolę w sprawności i witalności organizmu.
  • Jest istotna w pracy układu nerwowego, pokarmowego, serca i mięśni.
  • Tarczyca decyduje o tempie spalania różnych substancji oraz tworzenia się innych.

Aby tarczyca mogła wyprodukować hormony T3 i T4 niezbędna jest odpowiednia ilość jodu. Możemy go znaleźć praktycznie we wszystkich rybach żyjących w wodach morskich ( makrele, łososie, śledzie , dorsze itp.) Tłuste ryby morskie posiadają nie tylko jod, ale również białko oraz niezbędne kwasy tłuszczowe.

Podwzgórze jest najważniejszym narządem wewnątrzwydzielniczym. Koordynuje pracę wszystkich gruczołów dokrewnych. Wysyła sygnały do przysadki mózgowej, przez co reguluje produkcje oraz wyrzucanie hormonów z narządów. Natomiast przysadka mózgowa wydziela hormony hamujące bądź uaktywniające działanie gruczołów dokrewnych. To właśnie podwzgórze i przysadka mózgowa kontrolują funkcje tarczycy. Podwzgórze produkuje neurohormon( RH), który uwalnia tyreotropinę ( TSH) z przysadki. TSH aktywuje tarczycę do wydzielania hormonów T3 i T4. Kiedy zwiększa się stężenie TSH, zwiększa się też stężenie T4 i T3, co z kolei powoduje zmniejszenie wydzielania TSH. Jest to tzw. zasada sprężenia zwrotnego.

Każda zmiana w funkcjonowaniu tarczycy może spowodować zmianę samopoczucia. Pojawia się zmęczenie, brak energii lub nadpobudliwość i rozdrażnienie, wzrost lub spadek masy ciała, wypadanie włosów. Z tymi dolegliwościami znacznie częściej borykają się kobiety. Rozrost gruczołu tarczycy jest praktycznie nieodczuwalny, dlatego często jest mylony z przeziębieniem lub zdenerwowaniem. Bardzo często przez przypadek dowiadujemy się, że mamy problemy z tarczycą. Wskazywać może na to wyraźne pogrubienie szyi.

Nadużywanie leków, niedobór jodu w organizmie, dieta bogata goitrogeny – to powoduje, że tarczyca się rozrasta. Dodatkowo, w przypadku kobiet, to również zmiany hormonalne w ciąży. Z wiekiem ryzyko występowania zgrubień szyi znacznie się zwiększa. Po 50 roku życia posiada jej już co czwarta osoba, jednak w wielu przypadkach są one niegroźne. Niestety, co u dziesiątej osoby, znacznie zwiększa się praca tego gruczołu, co stanowi zagrożenie dla zdrowia.

Niedoczynność tarczycy

Niedoczynność tarczycy to przewlekła choroba, która bardzo często utrzymuje się już przez całe życie, ale jeśli leczenie zostanie odpowiednio dobrane i rozpoczęte w miarę wcześnie, chory może prowadzić normalny tryb życia.

W każdym człowieku toczy się gra hormonów. Czasem poprzez nieodpowiednie działanie gruczołów, które je produkują, pojawiają się zmiany chorobowe. Tak bardzo często dzieje się w przypadku tarczycy, która wytwarza hormony regulujące metabolizm. Niedoczynność tarczycy wiąże się z uciążliwymi dolegliwościami przemiany materii. Cierpią na nią częściej kobiety, a ryzyko jej wystąpienia zwiększa się znacznie z wiekiem, oraz w przypadku kobiet, zaraz po porodzie. Niedoczynność występuje też u dzieci i młodzieży. Jej objawami są najczęściej zmęczenie, osłabienie, senność, uczucie zimna, nadmierna potliwość, wzrost wagi, osłabiona przemiana materii, chrypka, zaburzenia płciowe, takie jak brak miesiączki czy obniżone libido, zgrubienia szyi, suchość skóry, nadmierna łamliwość włosów i paznokci.

W przypadku zaobserwowania u siebie większości z tych objawów konieczna jest wizyta u endokrynologa. Leczenie w tym przypadku będzie polegało na zwiększeniu zawartości jodu i suplementacji hormonów tarczycy. Bardzo dobrze sprawdza się tutaj elektrostymulacja metodą Żenni.

Normy:
TSH 0,45 – 4,5 mU/l
fT3 3,9 – 6,8 pmol/l
fT4 12 – 22 pmol/l
(wartości mogą się różnić między laboratoriami)
Dieta w przypadku niedoczynności tarczycy

Dieta, w przypadku niedoczynności tarczycy, powinna być zrównoważona i zawierać odpowiednią ilość jodu. Przed jego niedoborem może nas między innymi uchronić spożywanie soli jodowanej, której nie może zabraknąć w codziennej diecie. Bogate są w niego również ryby morskie (dorsz 110 µg jodu/100 g, łosoś 44 µg, makrela wędzona 40 µg, śledź 30 µg ). Warto wiedzieć, że podczas gotowania potraw zawartość jodu zmniejsza się o połowę, dlatego najlepiej solić potrawy już po ugotowaniu. Dobrym rozwiązaniem jest też pieczenie czy grillowanie potraw, ponieważ zmniejsza zawartość pierwiastka jedynie o 1/5. 6 gramów soli kuchennej dostarcza nam już właściwą , zalecaną dzienną dawkę jodu, dlatego nie należy jej nadużywać, ponieważ może to mieć negatywne skutki dla całego organizmu.

Bardzo istotna w diecie jest rola białka. Stanowi ono 15 % wszystkich spożywanych przez nas kalorii. Właśnie ten poziom zapewnia nam właściwą przemianę metaboliczną. Dodatkowo, białko stymuluje produkcje hormonu wzrostu, który jest odpowiedzialny za spalanie tkanki tłuszczowej. Przy niedoczynności tarczycy należy zwiększyć przyjmowanie białka do poziomu 80-100 g. Aby nie wpływało to negatywnie na nerki, należy wypijać wtedy 1,5 litra wody. Białko zawarte jest w produktach mlecznych, serach, drobiu, jajach, chudych wędlinach, cielęcinie oraz rybach.

Przy niedoczynności tarczycy, oprócz leczenia potrzebna jest również aktywność fizyczna oraz odpowiednia dieta. Dlatego należy pamiętać o pięciu regularnych ( co 3-4 godziny ) posiłkach dziennie. Zwiększa to przemianę materii, co w przypadku tej dolegliwości jest bardzo korzystne.

Nadczynność tarczycy

W momencie, w którym dochodzi do nadmiernego pobudzenia tarczycy i za duża ilość hormonów zostaje uwolniona do krwi, mamy do czynienia z nadczynnością tarczycy. W przypadku tej choroby jej symptomy są często mylone z innymi dolegliwościami, jak na przykład stres czy menopauza. Objawami nadczynności tarczycy są, m.in. wypadanie włosów, łamliwość paznokci, stany lękowe, uczucia gorąca i zwiększona potliwość, problemy ze snem, gwałtowny spadek masy ciała, kołatanie serca, wytrzeszcz oczu, problemy ze wzrokiem, opuchlizna w przedniej części szyi. W przypadku dzieci mogą to być również gwałtowny wzrost oraz nadaktywność, a w przypadku kobiet brak miesiączki, bądź jej łagodniejszy przebieg.

Kiedy zauważymy u siebie te objawy konieczna jest wizyta u endokrynologa oraz badanie poziomu hormonów tarczycy. W leczeniu nadczynności podaje się leki przeciwtarczycowe, stosuje terapię radiojodową , oprerację chirurgiczne. Bardzo skuteczna, podobnie jak w przypadku niedoczynności, jest elektrostymulacja metodą Żenni.

Normy:


TSH 0,45 – 4,5 mU/l
fT3 3,9 – 6,8 pmol/l
fT4 12 – 22 pmol/l
(wartości mogą się różnić między laboratoriami)

Hashimoto

Kiedy nasz system odpornościowy zaczyna atakować i niszczyć zdrowe komórki, organy czy tkanki, świadczy to o chorobie autoimmunologicznej – Hashimoto. W konsekwencji tarczyca ulega uszkodzeniu i nie funkcjonuje normalnie – uwalnia zbyt dużą ilość hormonów. Układ odpornościowy, który powinien chronić organizm przed infekcjami we własnych tkankach, wytwarza stany zapalne. Nie do końca jesteśmy w stanie określić dlaczego tak się dzieje. Może być to między innymi kwestia genetyki czy stresu.

Bielactwo, łysienie plackowate, celiakia, choroba Addisona- Biermera, reumatoidalne zapalenie stawów, choroba Gravesa- Basedowa, to tylko niektóre z chorób autoimmunologicznych.

Choroby te często występują jednocześnie, natomiast zachorowanie na jedną z nich nie oznacza od razu pojawienia się kolejnych, leczenie jednej z nich nie zapobiega niestety wystąpieniu innych.

Limfocytowe zapalenie tarczycy, czyli jej przewlekły stan zapalny to istota Hashimoto. Może to prowadzić do niedoczynności lub nadczynności tarczycy, ale nie jest to regułą. Całkowitą pewność dadzą dopiero badania wyciętej operacyjnie tarczycy.

Poniżej przedstawiamy, co pomoże nam w rozpoznaniu tej choroby :

  • Pojawienie się w obrazie USG hypoechogenicznego miąższu
  • Występuje podwyszony poziom przeciwciał a – TPO ( powyżej 500)
  • Widoczne są laboratoryjne cechy niedoczynności lub nadczynności tarczycy

Kiedy mamy typowy obraz choroby, np. USG i niedoczynność TSH 40, możemy zrezygnować z etapu przeciwciał, ponieważ nie wniesie on nic nowego. Hashimoto często nasila niedoczynność tarczycy, co świadczy o konieczności natychmiastowego rozpoczęcia leczenia. Zdarza się, że niedoczynność ta jest poprzedzona dłuższym okresem nadczynności. W trakcie trwania choroby tarczyca zazwyczaj ulega zmniejszeniu. Znane są jednak przypadki odwrotne – w USG widać drobne zmiany, choroba nie postępuje, poziom przeciwciał jest podwyższony, natomiast wyniki hormonów prawidłowe. Ciężko wtedy stwierdzić czy to przypadek Hashimoto czy inne zapalenia tarczycy. Należy bowiem pamiętać, że choroba ta jest bezobjawowa.

Lecząc tarczycę metodą elektrostymulacji Żenni przywraca się w sposób naturalny jej funkcje, nie uzależniając organizmu od lekarstw. Ponieważ nie znane są przyczyny tej choroby, leczy się tylko niedoczynność bądź nadczynność według określonych reguł.

Przeciwciała a-TPO – ich wynik, czyli miano jest podwyższone w zapaleniu tarczycy Hashimoto i przy normie 35 może dochodzić nawet do kilku tysięcy. Wynik nie ma znaczenia w leczeniu choroby. Niewielkie podwyższenie( od 35 do kilkuset) występować może u osób z innymi chorobami tarczycy oraz u ludzi zdrowych. Wynika stąd, że przy wyniku a- TPO do kilkuset możliwości badania są ograniczone. Bardzo często oznaczanie poziomu przeciwciał nie jest konieczne, ponieważ rozpoznać Hashimoto można za pomocą badania USG i TSH.

Osoby cierpiące na Hashimoto powinny stosować dietę bogatą w selen. Pierwiastek ten zawierają między innymi ryby, skorupiaki morskie, kiełki zbóż czy orzechy brazylijskie. U kobiet w ciąży, czy w związku z ograniczeniami żywieniowym, przyjmowanie selenu jest celowe. Zalecana dzienna dawka selenu to jedynie 55 ug. Jak wskazują badania przyjmujemy średnio 30-40 ug selenu. Należy więc wzbogacić naszą dietę w produkty zawierające selen.

Choroba Gravesa – Basedowa

Chorobę Gravesa- Basedowa powoduje prawdopodobnie połączenie wielu czynników genetycznych i środowiskowych, jednak dokładna jej przyczyna pozostaje nieznana. Prawdopodobnie do jej ujawniania przyczynia się stres. Z kolei palenie tytoniu zwiększa ryzyko orbitopatii i nadczynności tarczycy w przebiegu tej choroby. Do jej powstawania przyczyniają się też prawdopodobnie estrogeny, czego dowodem może być fakt, iż występuje znacznie częściej u kobiet niż u mężczyzn.

Jeśli zaś chodzi o objawy tej choroby, to są one typowe dla wszystkich rodzajów nadczynności tarczycy, czyli przyśpieszona akcja serca, wole, uczucia gorąca, drżenie kończyn, rozdrażnienie, pobudzenie ruchowe, wilgotność skóry, zwiększone łaknienie, utrata wagi, zaburzenia pracy przewodu pokarmowego. Dodatkowo u kobiet mogą wystąpić zaburzenia miesiączkowania.

Przy chorobie tej tarczyca bardzo rzadko pozostaje w normalnych rozmiarach, zazwyczaj znacznie się zwiększa, pojawiają się też różnego rodzaju dolegliwości skórne i problemy z oczami, tzw. oftalmopatia naciekowa. W okolicach powiek, tkanek oczodołów i w mięśniach poruszających gałką oczną pojawia się obrzęk i tworzą się nacieki zapalne z limfocytów. Kiedy obrzęk pojawia się też za gałką oczną jest ona wypchnięta poza oczodół kostny, co powoduje wytrzesz. Obrzęk spowalnia ruchy powiek, pojawia się zapalenie spojówek, któremu towarzyszy łzawienie i światłowstręt. Zmiany w mięśniach poruszających gałką oczną powodują zaburzenia widzenia.

Natomiast zmiany skórne pojawiają się mniej więcej u 5-10 % pacjentów i są widoczne w okolicach przedniej podudzi. Na początku to tylko małe grudki, które z czasem łączą się tworząc nacieki osiągające rozmiar nawet 20 cm. Skóra napina się, twardniej i pojawia się brązowe zabarwienie.

Chorobę Gravesa- Basedowa leczy się najczęściej farmakologicznie, chirurgicznie lub przy pomocy izotopów promieniotwórczych. Chodzi o to, aby zahamować czynności tarczycy. Natomiast w przypadku zmian ocznych zawsze konieczna jest pomoc okulisty i endokrynologa. Najczęściej wykonywane jest badanie USG lub tomografia komputerowa. Gdy wytrzesz oczu jest duży zaleca się rentgenoterapię lub zabieg chirurgiczny, natomiast w pozostałych przypadkach wystarczą zwykłe hormony sterydowe. Aby zwiększyć pojemność oczodołów należy usunąć niektóre ściany kostne i do tego konieczna jest interwencja chirurgiczna, natomiast do naświetlania tkanki pozagałkowej stosuje się promienie rentgenowskie.

Leczenie farmakologiczne w przypadku choroby Gravesa- Basedowa stosujemy półtora roku, stopniowo zmniejszając dawki. Gdy choroba nawraca lub -co bardzo często się zdarza- leki powodują skutki uboczne, należy pozbyć się nieprawidłowej tkanki tarczycowej. Po leczeniu farmakologicznym należy wyeliminować guzki toksyczne. Nie pomoże tutaj długotrwałe leczenie tyreostatykami, które tylko prowadzi do powikłań.

Jedynie stosując elektrostymulację metodą Żenni jesteśmy w stanie uniknąć operacji chirurgicznej.